top of page
  • Foto del escritorescola imaxinada

Microproxecto: Os niños dos paxaros / Los nidos de los pájaros

Actualizado: 24 sept 2022

Moitas veces pensamos no tema da arquitectura animal como unha simple curiosidade. Con todo, ten un enorme valor e interese para a ciencia e para a nosa relación co medio que pode ser trasladado á infancia.


As construcións realizadas por animais, como niños, tobos, panais, arañeiras…, son asombrosamente variadas. Practicamente en todo o reino animal atopamos certo grao de hábito construtor. Son estruturas refinadas e complexas, froito de millóns de anos de evolución e adaptación e indispensables para a súa supervivencia. Cumpren a mesma función que as humanas: modifican, para o beneficio das especies, o mundo inmediato. Por iso Michael Hansell, un dos principais especialistas no tema, titulou unha das súas conferencias “Constrúe un niño e cambiarás o mundo”.


Os animais utilizan numerosos métodos para construír: esculpir e escavar, amontoar, moldear, enrolar e encartar, tecer, pegar e coser. Todos eses métodos podemos atopalos nos niños das distintas especies de aves e son, á súa vez, técnicas que podemos traballar coa infancia, por iso decidimos centrarnos neles para desenvolver esta proposta sobre a arquitectura animal. Existen numerosos álbums informativos ou ilustrados que nos poden axudar a recompilar información sobre o tema para levar á infancia. Un álbum que nos achega moita información é Construtores (Kalandraka Editora).

Realizamos en primeiro lugar unha asemblea sobre onde viven os paxaros. Como elemento motivador, levamos á aula un niño dun paxaro que atopamos caído no bosque, pero tamén podemos partir dunha fotografía, dun álbum ilustrado ou da observación atenta dun paxaro. Na asemblea preguntamos que paxaros coñecemos (aguias, cegoñas, gaivotas, pombas, gorrións), que niños (cegoñas), como os constrúen (aos poucos, levando as cousas dunha a unha) etc…


A continuación, presentáronse unha serie de materiais: palla, paus, follas, madeiras, pedras e plumas, e empezaron a exploralos. Expomos a hipótese de como construían os niños os paxaros e, individualmente, cada neno e nena comezou a realizar o seu niño empregando distintas técnicas: modelando o barro, pegándolle palla, enrolando, trenzando, agrupando, cravando pedras e paus etc.


A exploración a través do xogo co material deu paso a un xogo narrativo onde os nenos e nenas crearon, cos mesmos materiais, paxaros e ovos que habitaban eses niños.


Nunha segunda fase, para favorecer o traballo en grupo, iniciamos a elaboración dun gran niño colectivo. Para iso creamos unha simple estrutura con cordas, suxeita ao teito e ao chan, onde podían situar as súas creacións.

Observamos como se empezaron a establecer relacións de coidado cara aos seus animais e niños, que pousaban no chan, ou colocaban con moita atención na corda. A estrutura ofrecía, á súa vez, novos retos manipulativos á hora de colgar ou situar as súas creacións.


Sinalar que, a través dos microproxectos, tratamos de axuntar unha sensibilidade científica e narrativa desde actitudes de coidado e respecto por aquilo do que formamos parte. Trátase, finalmente, de expandir a querenza pola contorna desde o noso contexto máis próximo (a aula, a escola, a rúa), cara a un mundo que se extingue. Que extinguimos.


As construcións animais réxense polos principios de economía e de eficacia, reducindo ao mínimo os materiais e o tempo empregados. Estes principios fanas impresionantemente fermosas –aínda que a beleza sexa unha categoría que outorgamos os seres humanos–, porque a súa beleza radica en que integran totalmente a vida do seu construtor e o equilibrio dinámico da natureza. Un equilibrio ao que debemos mirarnos como sociedade para volver conectarnos co mundo natural. Trasladalo á infancia é un dos retos máis importantes que se nos presenta como docentes.


 

Microproyecto: Los nidos de los pájaros


Muchas veces pensamos en el tema de la arquitectura animal como una simple curiosidad. Sin embargo, tiene un enorme valor e interés para la ciencia y para nuestra relación con el medio que puede ser trasladado a la infancia.


Las construcciones realizadas por animales, como nidos, madrigueras, panales, telarañas…, son asombrosamente variadas. Prácticamente en todo el reino animal encontramos cierto grado de hábito constructor. Son estructuras refinadas y complejas, fruto de millones de años de evolución y adaptación e indispensables para su supervivencia. Cumplen la misma función que las humanas: modifican, para el beneficio de las especies, el mundo inmediato. Por eso Michael Hansell, uno de los principales especialistas en el tema, tituló una de sus conferencias “Construye un nido y cambiarás el mundo”.


Los animales utilizan numerosos métodos para construir: esculpir y escavar, apilar, moldear, enrollar y plegar, tejer, pegar, coser. Todos esos métodos podemos encontrarlos en los nidos de las distintas especies de aves y son, a su vez, técnicas que podemos trabajar con la infancia, por eso decidimos centrarnos en ellos para desarrollar esta propuesta sobre la arquitectura animal. Existen numerosos álbumes informativos o ilustrados que nos pueden ayudar a recopilar información sobre el tema para llevar a la infancia. Un álbum que nos aporta mucha información es Constructores (Kalandraka Editora).

Realizamos en primer lugar una asamblea sobre dónde viven los pájaros. Como elemento motivador, llevamos al aula un nido de un pájaro que encontramos caído en el bosque, pero también podemos partir de una fotografía, de un álbum ilustrado o de la observación atenta de un pájaro. En la asamblea preguntamos qué pájaros conocemos (águilas, cigüeñas, gaviotas, palomas, gorriones), qué nidos (cigüeñas), cómo los construyen (poco a poco, llevando las cosas de una a una), etc…


A continuación, se presentaron una serie de materiales: paja, palos, hojas, maderas, piedras y plumas, y empezaron a explorarlos. Planteamos la hipótesis de cómo construían los nidos los pájaros e, individualmente, cada niño y niña comenzó a realizar su nido empleando distintas técnicas: modelando el barro, pegándole paja, enrollando, trenzando, agrupando, clavando piedras y palos...


La exploración a través del juego con el material dio paso a un juego narrativo donde los niños y niñas crearon, con los mismos materiales, pájaros y huevos que habitaban esos nidos.


En una segunda fase, para favorecer el trabajo en grupo, iniciamos la elaboración de un gran nido colectivo. Para eso creamos una simple estructura con cuerdas, sujeta al techo y al suelo, donde podían situar sus creaciones.

Observamos como se empezaron a establecer relaciones de cuidado hacia sus animales y nidos, que posaban en el suelo, o colocaban con mucha atención en la cuerda. La estructura ofrecía, a su vez, nuevos retos manipulativos a la hora de colgar o situar sus creaciones.


Señalar que, a través de los microproyectos, tratamos de aunar una sensibilidad científica y narrativa desde actitudes de cuidado y respeto por aquello de lo que formamos parte. Se trata, finalmente, de expandir la querencia por el entorno desde nuestro contexto más próximo (el aula, la escuela, la calle), hacia un mundo que se extingue. Que extinguimos.


Las construcciones animales se rigen por los principios de economía y de eficacia, reduciendo al mínimo los materiales y el tiempo empleados. Estos principios las hacen impresionantemente hermosas –aunque la belleza sea una categoría que otorgamos los seres humanos–, porque su belleza radica en que integran totalmente la vida de su constructor y el equilibrio dinámico de la naturaleza. Un equilibrio al que debemos mirarnos como sociedad para volver a conectarnos con el mundo natural. Trasladarlo a la infancia es uno de los retos más importantes que se nos presenta como docentes.


762 visualizaciones2 comentarios
bottom of page