top of page
  • Foto del escritorescola imaxinada

Os prelibri de Bruno Munari / Los prelibri de Bruno Munari

Actualizado: 12 sept 2021


Bruno Munari consideraba que os libros adicados á infancia eran estáticos, pasivos e non daban oportunidades de fomentar a imaxinación. Tamén lle preocupaba o uso que se facía deles nas escolas, o que ocasionaba que moitos nenos e nenas abandonasen a lectura:


"Hai moita máis xente da que se cre que xamais leu un libro. Algunhas persoas foron obrigadas a comprar e a ler libros escolares, despois do cal dixeron “acabáronse os libros”. Hai moita máis xente da que se cre, e con todo a miúdo é xente de bo carácter, persoas amables e cordiais, persoas que mesmo poden ter éxito económico na vida, persoas ás que lles bastan as revistas de cubilladas para ter noticias do mundo. Xente que non sabe que nos libros está o saber, que grazas aos libros o individuo pode aumentar os seus coñecementos sobre os feitos e comprender moitos aspectos do que está a suceder, que os libros poden espertar outros intereses, que os libros axudan a vivir mellor. Como se lle pode facer entender isto á xente que decidiu non interesarse nunca máis por eses obxectos chamados libros, só porque na escola lles obrigaron a ler os máis aburridos e difíciles?"


Esta preocupación levoulle a deseñar, ao longo da súa vida, numerosos tipos de libros para nenos e nenas que foran motivadores, experimentando cos materiais e os formatos. Desa investigación xurdiron obras como Nella Nebbia di Milano, de follas de papel vexetal, os Libros ilexibles, que realizou desde 1949 ata 1992, ou os Prelibri, dos que nos imos centrar nesta entrada


Os Prelibri (editados por primeira vez en 1980), foron deseñados como unha enciclopedia de obxectos que parecen libros para nenos de idade preescolar, que non saben ler nin escribir, espertando o desexo polos libros. O seu obxectivo é potenciar o descubrimento sensorial dos nenos e nenas que aínda non se achegaron á lectoescritura para que comecen a relacionarse cos libros desde unha perspectiva imaxinativa, activa e creativa, rompendo as estruturas tradicionais dos libros (pódelos comezar por calquera dos seus lados sen que perdan o seu nexo lóxico).


Son doce volumes da mesma medida (10x10 cms) –un tamaño pensado para facilitar o agarre das mans dos nenos e nenas– realizados con materiais diferentes e todos co título LIBRO na portada (un truco para converter estes obxectos insólitos en libros).



Os seis primeiros son da familia do papel. O libro1 ten un fío groso de la vermella que atravesa todas as páxinas de arriba abaixo xerando suspense por saber onde vai. No segundo vemos unha figura humana estilizada de pé que, ao ir pasando as páxinas, dá media viravolta de forma que volve estar outra vez de pé se se colle o libro do revés. No libro 3 xoga con figuras e fondos introducindo infinitos círculos uns dentro doutros. O 4, con moitas páxinas de moitas cores, xera poemas cromáticos. O quinto, de cartolina verde, ten formigas debuxadas e algúns buracos redondos a través dos cales ven outras páxinas, facéndonos cómplices da vida animal. O sexto, como un caderno, contén manchas xeométricas de cores primarias que, con plásticos transparentes de cor, permite ver dunha forma máxica e divertida a formación de cores secundarias.


Os seis últimos libros son de materiais distintos ao papel. O libro 7, de páxinas de felpa laranxa furadas con distintas formas, permite introducir os dedos ou mirar a través. O oitavo, de la rosa, ten en case todas as súas páxinas un pequeno corte no medio e na páxina central un botón branco co que poder unir as páxinas. O noveno, tres pranchas de madeira clara cunhas incisións perceptibles ao tacto que, ao pecharse con rapidez, soan como unhas castañolas. O libro 10 é de plástico ríxido esmerilado cunha trama que vai desvanecéndose e un gato e un rato que se perseguen co movemento das páxinas. O libro11, de plástico transparente con grandes puntos amarelos, reproduce un xogo de malabarismo facendo virar balóns ao aire. O último é de fibra negra e páxinas brancas, con buracos diversos que rompe a súa seriedade cunha pel de peluche coa que xogar.


Con esta idea de deseñar libros que actúen como estímulos (visuais, táctiles, sonoros, olorosos, térmicos...), cuxas regras poden romperse ou manipulase a través do xogo, causando sorpresa e abraio, levamos a cabo un taller de creación de Prelibri co noso alumnado, profesorado en formación. O taller formulouse para realizar versións e variacións dos mesmos, pero sempre tendo en conta o espírito de Munari (importancia da simetría e das accións-xogo, coidado dos materiais, simplicidade etc..) e evitar así o libro sensorial. É importante observar as propostas doutras compañeiras para enriquecerse cos procesos levados a cabo e as dificultades que atopamos ao facelos.


Unha vez realizados levámolos a unha aula de infantil para que as crianzas puidesen experimentar con eles. Nunha escola obsesionada con adiantar lectoescritura (que afasta á infancia da lectura tal como demostran os resultados de numerosos estudos), os Prelibri son un importante recordatorio da importancia do xogo e a exploración autónoma na formación de persoas creativas e críticas. Fomentando a curiosidade polo mundo no que viven poderán, nun futuro, achegarse aos libros con esa mesma curiosidade.


Exemplos de Prelibri realizados polo alumnado
Os Prelibri na aula de infantil

 

Los prelibri de Bruno Munari

Bruno Munari consideraba que los libros dedicados a la infancia eran estáticos, pasivos y no daban oportunidades de fomentar la imaginación. También le preocupaba el uso que de ellos se hacía en las escuelas, que ocasionaba que muchos niños y niñas abandonaran la lectura:


"Hay mucha más gente de la que se cree que jamás ha leído un libro. Algunas personas han sido obligadas a comprar y a leer libros escolares, después de lo cual han dicho “se acabaron los libros”. Hay mucha más gente de la que se cree, y sin embargo a menudo es gente de buen carácter, personas amables y cordiales, personas que incluso pueden tener éxito económico en la vida, personas a las que les bastan las revistas de chafarderías para tener noticias del mundo. Gente que no sabe que en los libros está el saber, que gracias a los libros el individuo puede aumentar sus conocimientos sobre los hechos y comprender muchos aspectos de lo que está sucediendo, que los libros pueden despertar otros intereses, que los libros ayudan a vivir mejor. ¿Cómo se le puede hacer entender esto a la gente que ha decidido no interesarse nunca más por esos objetos llamado libros, sólo porque en la escuela les han obligado a leer los más aburridos y difíciles?"


Esta preocupación le llevó a diseñar, a lo largo de su vida, numerosos tipos de libros para niños y niñas que fueran motivadores, experimentando con los materiales y los formatos. De esa investigación surgieron obras como Nella Nebbia di Milano, de hojas de papel vegetal, los Libros ilegibles, que realizó desde 1949 hasta 1992, o los Prelibri, de los que nos vamos a centrar en esta entrada


Los Prelibri (editados por primera vez en 1980), fueron diseñados como una enciclopedia de objetos que parecen libros para niños de edad preescolar, que no saben leer ni escribir, despertando el deseo por los libros. Su objetivo es potenciar el descubrimiento sensorial de los niños y niñas que aún no se acercaron a la lectoescritura para que comiencen a relacionarse con los libros desde una perspectiva imaginativa, activa y creativa, rompiendo las estructuras tradicionales de los libros (los puedes comenzar por cualquiera de sus lados sin que pierdan su nexo lógico).


Son doce volúmenes de la misma medida (10x10cms) –un tamaño pensado para facilitar el agarre por las manos de niños y niñas– realizados con materiales diferentes y todos con el título LIBRO en la portada (un truco para convertir estos objetos insólitos en libros).



Los seis primeros son de la familia del papel. El libro1 tiene una gruesa hebra de lana roja que atraviesa todas las páginas de arriba abajo generando suspense por saber adónde va. En el segundo vemos a una figura humana estilizada de pie que, al ir pasando las páginas, da media voltereta de forma que vuelve a estar otra vez de pie si se coge el libro al revés. En el libro 3 juega con figuras y fondos introduciendo infinitos círculos unos dentro de otros. El 4, con muchas páginas de muchos colores, genera poemas cromáticos. El quinto, de cartulina verde, tiene hormigas dibujadas y algunos agujeros redondos a través de los cuales se ven otras páginas, haciéndonos cómplices de la vida animal. El sexto, como un cuaderno, contiene manchas geométricas de colores primarios que, con plásticos transparentes de color, permite ver de una forma mágica y divertida la formación de colores secundarios.


Los seis últimos libros son de materiales distintos al papel. El libro 7, de páginas de felpa naranja agujereadas con distintas formas, permite introducir los dedos o mirar a través. El octavo, de lana rosa, tiene en casi todas sus páginas un pequeño corte en el medio y en la página central un botón blanco con el que poder unir las páginas. El noveno, tres tablillas de madera clara con unas incisiones perceptibles al tacto que, al cerrarse con rapidez, suenan como unas castañuelas. El libro 10 es de plástico rígido esmerilado con una trama que va desvaneciéndose y un gato y un ratón que se persiguen con le movimiento de las páginas. El libro 11, de plástico transparente con grandes puntos amarillos, reproduce un juego de malabarismo haciendo girar balones al aire. El último es de fibra negra y páginas blancas, con agujeros diversos que rompe su seriedad con una piel de peluche con la que jugar.


Con esta idea de diseñar libros que actúen como estímulos (visuales, táctiles, sonoros, olfativos, térmicos...), cuyas reglas pueden romperse o manipulase a través del juego, causando sorpresa y asombro, llevamos a cabo un taller de creación de Prelibri con nuestro alumnado, profesorado en formación. El taller se planteó para realizar versiones y variaciones de los mismos, pero siempre teniendo en cuenta el espíritu de Munari (importancia de la simetría y de las acciones-juego, cuidado de los materiales, simplicidad, etc..) y evitar así el libro sensorial. Es importante observar el trabajo de otras compañeras para enriquecerse con los procesos llevados a cabo y las dificultades que encontramos al hacerlos


Una vez realizados los llevamos a un aula de infantil para que los niños y niñas pudieran experimentar con ellos. En una escuela obsesionada con adelantar la lectoescritura (que aleja a la infancia de la lectura tal como demuestran los resultados de numerosos estudios), los Prelibri son un importante recordatorio de la importancia del juego y la exploración autónoma en la formación de personas creativas y críticas. Fomentando la curiosidad por el mundo en el que viven podrán, en un futuro, acercarse a los libros con esa misma curiosidad.


Ejemplos de Prelibri realizados por el alumnado
Los Prelibri en el aula de infantil






1538 visualizaciones0 comentarios
bottom of page